E V V 3 L

“Düşler” dergisinin 1991’de yayımlanan ilk sayısına göz gezdirirken Octavio Paz’ın poetikası üzerinden “Şiir ve Okur” konusunun irdelendiği sıkı  bir inceleme yazısına rastladım. Octavio Paz’ın şiirlerinin (şiir dilinin) yöneldiği “okur” durumunu tanımlamaya, “poetika-şair-okur” coğrafyasını “dilsel” açıdan anlamlandırmaya, Paz’ın şiir dilinin ve yönelimlerinin başarısını değerlendirmeye çalışan bu sıkı inceleme yazısı, Ruth Needleman tarafından kaleme alınmış. Çevirisini Ömer Saruhanlıoğlu’nun gerçekleştirdiği yazının tam metnine  https://zaferyalcinpinar.com/octaviopazsiirokur.jpg adresinden ulaşabilirsiniz.

Hamiş: Octavio Paz ve poetikasıyla ilgilenenlerin aşağıdaki başlıkları incelemelerinde de büyük fayda var;

–Octavio Paz Şiirlerinde Taş ve Su İmgelemi (Elsa Dehennin)

–Şiir Neden Söz Eder? (Octavio Paz)

Ayrıca bkz: https://evvel.org/?s=octavio+paz

“Düşler” Dergisi’nin Eylül 1992 tarihli 5. sayısında Octavio Paz’a üzerine bir inceleme yazısı yayımlanmış… “Octavio Paz Şiirlerinde Taş ve Su İmgelemi” başlıklı incelemenin tam metnine https://zaferyalcinpinar.com/octaviopazsiirinde.jpg adresinden ulaşabilirsiniz.

(…)
Çağcıl şiirin güçlüğü karmaşıklığında değildir –Rimbaud, Gongora ya da Donne’dan çok daha basittir – gizem yad aşk gibi kendini hepten verişi (ve bir o kadar da uyanık olmayı) önkoşmasından doğar güçlüğü. İki anlama gelmeseydi güçlüğün anlıksal değil aktörel olduğunu söyleyecektim. Felsefi tefekkürdeki gibi dış dünyanın geçici olarak da olumsuzlanmasını içeren bir deneyim söz konusudur. Kısaca, çağcıl şiir, kendini yaşam ve insanın sonul anlamı gibi gösterebildiği ölçüde imlemler bütününü yıkma girişimidir. Bu yüzden de dilin hem yıkımı hem de yaratımıdır. Sözcüklerin, anlamların yıkımı, suskunun sultanlığı; üstüne üstlük Söz’ü arayan sözdür. Bu “delilik” karşısında omuz silkip geçilebilir. Oysa, yüzyıldan fazla zamandır birkaç yalnız adam, gelmiş geçmiş en yetenekli kafalardan birkaçı, bu gülünç girişime baş koymaktan çekinmediler bile.

Octavio Paz
“Şiir Neden Söz Eder?”, Çev: Oğuz Demiralp
Cehennemde Bir Mevsim, Şiir Dergisi, 1979, Sayı:1, s. 24

Ellerim
Açar varlığının perdelerini
Giydirir seni başka bir çıplaklıkla
Bedenler soyar senin bedeninden
Ellerim
Uydurur senin bedenine başka bir beden

Octavio Paz
“Uzak Komşu”, Çev. A. Özer, Adam Yay., 1985

(…)
3.
Yüksek otlar ve bodur ağaçlar,
Kararsız zemin. Açıklıkta uçankarıncılar
Bir bakmışsın.
Devasa şatolar yaparlar
(…)
5.
Bir görüntü geçit boyunca:
Pembe kamelya ağacı
Sallanan boğazın üstünde.
Suskun yeşilliğin ortasında bir parlama
Dikilmişcesine bir uçuruma.
Aklın alamadığı varoluş,
Başdönmesiyle dağılan kavrayış -ve dille.

6.
Gökyüzü büyür gecenin içinde,
Bir okaliptus tutuşur.
Yüce gönüllü takımyıldızlar:
Çiğneyip geçmezler beni, çağırırlar.
(…)

Octavio Paz
“Uzak Komşu”, Çev. A. Özer, Adam Yay., 1985

(…)
sürdürmek isterim, öteye gitmek, yapamam;
an dağıtır kendini pek çok şeye,
düş görmeyen taşın düşlerini yaşadım
ve yılların düşleri dibindeki taşlar arasında
işittim tutsak kanımın şarkısını,
bir ışık ihtarıyla şarkı söyledi deniz,
ve teker teker yol verdi engeller,
bütün kapılar yıkıldı teker teker,
güneş bir giriş açmıştı alnıma, zorla
açmıştı kapalı gözkapaklarımı sonunda,
çözmüştü kundaklanmış varlığımın giysisini,
beni kendimden sökmüştü, ayırmıştı
hayvan uykumdan yüzyıllarca taş
ve yansımalar büyüsü diriltmişti yeniden
billur bir söğüdü, sudan bir kavağı
rüzgârda eğilen bir fıskiye sütununu,
kökleri sağlam ama danseden ağacı,
kıvrılarak giden ırmağın yolunu değiştiren
ilerleyen ve geri çekilen, çevresini dolanan,
sonunda varan:

Octavio Paz, 1957
“Güneş Taşı”, Çev: Ali Cengizkan, İyi Şeyler, 1993, s.17

E V V E L  Fanzin kapsamında Ocak 2012‘de yayımlanan başlıkları incelediğimizde edebiyat, şiir ve poetika ilgileri açısından  Ocak 2012‘nin çok verimli geçtiğini, E V V E L ‘ in takipçilerine sıkı ve sağlam bir içerik sunduğunu görüyoruz.

(Sanki, “Poetika 2012 Anket Çalışması”na ve “Özgür İmgelemin Uzgörüsü“ne ön-hazırlık olarak düşünülmüş Ocak 2012…)

OCAK 2012’den BAZI ÖNEMLİ/DEĞERLİ BAŞLIKLAR/PAYLAŞIMLAR:

“Şiir üstüne” (Hermann Hesse)
Bkz: https://evvel.org/siir-ustune-hermann-hesse

“Yeni bir açıklık ve kavrayışın doğacağı saati beklemek” (R.M. Rilke)
Bkz: https://evvel.org/yeni-bir-aciklik-ve-kavrayisin-dogacagi-saati-beklemek-r-m-rilke

Octavio Paz’da “Şiir Dili”
Bkz: https://evvel.org/octavio-pazin-siir-dili

Şiirsel Yük
Bkz: https://evvel.org/siirsel-yuk-2

“Çünkü şiir, her şeyden önce kendimizden başka biri olmamak için savaşır.”
Bkz: https://evvel.org/cunku-siir-her-seyden-once-kendimizden-
baska-biri-olmamak-icin-savasir-ilhan-berk

Video: “En sonunda mihenk taşı olarak kendini koyacaksın” (Ece Ayhan)
Bkz: https://evvel.org/video-en-sonunda-mihenk-tasi-olarak-
kendini-koyacaksin-ece-ayhan

Buluntu: “Yeni Sesler, Çatlak” (Ece Ayhan)
Bkz: https://evvel.org/buluntu-yeni-sesler-catlak-ece-ayhan

unreferierbar
Bkz: https://evvel.org/unreferierbar

İmbilim Ders Notları’ndan… (Bilge Karasu)
Bkz: https://evvel.org/imbilim-ders-notlarindan-bilge-karasu

“Görüntünün Morfolojik Metaforu” (Necmi Karkın)
Bkz: https://evvel.org/goruntunun-morfolojik-metaforu-necmi-karkin

Sessizliğin İçinde…
Bkz: https://evvel.org/sessizligin-icinde

Buluntu: “Dünyada ne görüyorsak şiir için görsek!” (İlhan Berk, 1954)
Bkz: https://evvel.org/buluntu-dunyada-ne-goruyorsak-siir-icin-
gorsek-ilhan-berk-1954

“Seni Sefiller’in yazarı yaptık, daha ne istiyorsun.” (Hayalet Oğuz)
Bkz: https://evvel.org/seni-sefillerin-yazari-yaptik-daha-ne-istiyorsun-hayalet-oguz

Bedri Rahmi Röportajı (1964)
Bkz: https://evvel.org/bedri-rahmi-roportaji-1964

Nâzım Hikmet (Philippe Soupault)
Bkz: https://evvel.org/nazim-hikmet-philippe-soupault

Sait Faik çevrilebilir mi?
Bkz: https://evvel.org/sait-faik-cevrilebilir-mi

Sait Maden’in şiirsel çalışmalarının, kişiliğinin ve özgür imgeleminin “şiir” ile “hakikat” arasındaki görsel ilişkiyi derinlemesine sınadığını, tasarım felsefesindeki duyum ve algı unsurlarını cesurca araştırdığını düşünmekteyim. Sait Maden, Lorca’nın bütün şiirlerinin yanı sıra Baudelaire, Octavio Paz, P. Neruda, L. Aragon, P. Eluard, Mayakovski, Saint John-Perse, B. Cendrars gibi şairlerin şiirlerini dilimize aktarmıştır. Bununla birlikte, edebiyat tarihimizdeki çoğu dergi ve yayınevinin logo çalışması ile birçok önemli şiir kitabının kapak tasarımını gerçekleştiren Sait Maden’in, 21 Mart 2011 Dünya Şiir Günü için hazırladığı “Şiirin Dip Sularında” adlı poetik bildirisi aşağıdadır.

Hamiş: Sait Maden’in bu bildirisi, bana göre, denizaltı edebiyatı olarak ifade ettiğim derinliği, sahiciliği ve sıkılığı da imlemiş, birçok bağlamda onaylamıştır. (Zy)

Daha da parlak
Şu bir damla sudan
Sarmaşığın parmakları arasında
Senden yine sana uzanan
Gerilmiş bir köprü düşüncem
___________________Bir bak
Canını taşımakta daha sahici bir beden
Yerleşmiş zihnimin derinliklerine

Bir adada yaşamak için doğmadın mı sen.

Octavio Paz
“Uzak Komşu” adlı derlemeden…