Ali Koç ile şürekasının kulübümüzde yıllardır sürdürdüğü sömürü ve kan emicilik düzenini, Fenerbahçe’nin tarihsel kimliğine, varoluş biçimine ve gerçek taraftarına uyguladığı haksızlıkları, ezberci ve ahmakça yöntemlerle öne sürülen endüstrileşme girişimlerini, kent suçlarını, rant işbirliklerini, holdingci beyaz yaka/yalaka/yardakçı taifesini, siyasi aygıtlar ile hegemonik ve küreselci güçlerle bağlarını, 7 yıllık acınası başarısızlıklarını, bizatihi Ali Koç’un gerçekleştirdiği tüm o egosantrik konuşmaları, o ahlâksız hâlleri falan kesinkes, bıçak gibi ibra etmeyeceğim. 21 Eylül 2025 tarihindeki olağanüstü kongrede Ali Koç’un aleyhine oy kullanacağım! (Oyumu -mecburen- Sadettin Saran’a vereceğim!)
Şahsi olarak, Fenerbahçe’ye (mevcut yönetim ve zihniyet değişmediği -yani bu ahval ve şerait devam ettiği sürece) hakkımı helâl etmiyorum. Ayrıca, çok da üzgünüm… Fenerbahçe Spor Kulübü’nün içini boşaltarak ve gerçek Fenerbahçelileri kulüpten uzaklaştırarak/soğutarak Fenerbahçe odağında yaratılan Koç Holding iştiraki algısından nefret ediyorum! Evet, Ali Koç’un çevresindeki tüm maaşgan/komisyoncu yardakçılarına ve yandaşlarına da çok öfkeliyim! Beni böylesi bir açıklamayı yapmak zorunda bıraktılar!
Öfkeliyim çünkü: Yaklaşık 100 yıldır Fenerbahçe’ye her alanda hizmet eden Kadıköylü mütevâzı bir ailenin yaşayan en tutkulu ferdinin (bendenizin) aidiyet duygusunu yok ettiler neredeyse!
Ali Koç’un tahakkümündeki Fenerbahçe Spor Kulübü’nü kalbime gömdüm! Yaşasın hürriyet, yaşasın gerçek Fenerbahçe!
Fenerbahçe, tepkilerin odağındaki Chobani firmasıyla forma reklamı stadyum isim sponsorluğu anlaşması imzalamasına tepki gösteren Veryansın Tv Genel Yayın Yönetmeni Erdem Atay’ın kongre üyeliğini askıya aldı.(…)
Ali Koç ve şürekasından -çok önce ve çok daha fazla- Fenerbahçe’ye başarı ve aidiyet sağlamış bir ailenin evladıyım. 26 Nisan 2025’te Faruk Ilgaz tesislerinin önünde “Ali Koç İstifa!” diye bağırdım. En önce santrfor Yaşar Yalçınpınar’ın (üye no: 582) emeği ve şanlı Fenerbahçe Tarihi adına! Konu bu kadar net benim için! Tüm gerçek Fenerbahçeli’lere selam olsun! Kulübünüze (ve haysiyetinize) sahip çıkın! Kalbinizin sesini dinleyin! Yüksek Divan Kurulu’na (eski adıyla Haysiyet (!) Kurulu‘na) sesleniyorum: HAYSİYETİNİZE SAHİP ÇIKIN! Ali Koç’un kemiksi ikramlarıyla ve rant unsurlarıyla kandırılacağınıza gerçek Fenerbahçeli nasıl olunurmuş, kimmiş öğrenin, araştırın! (Zafer Yalçınpınar)
Koleksiyonumdan bazı eserleri (kitapları, belgeleri, efemeraları ve objeleri) “kıymet bilen” veya “kıymet veren” insanlara -yani, yeni koruyucularına- devretmeyi amaçlıyorum. Hepsi bu…—Zafer Yalçınpınar
Yankı Odası‘nın 32. Bölümü’nde İstanbul’un efsane rock-blues müzisyenleri Yavuz Çetin ve Kerim Çaplı‘yı saygıyla andık. Özellikle, 1990’ların sonu ile 2000’lerin ilk yıllarına dair Kadıköy gece hayatı (Shaft sahnesi) kapsamında çeşitli hikâyeler/tanıklıklar/tripler paylaştık…
Kerim Çaplı Band’in Shaft Sahnesi’ndeki Canlı Performans Şarkı Listesi , 2001 (Kerim Çaplı’nın kendi elyazısıyla…)
33. Bölüm’ün yayın tarihine/saatine ilişkin bilgiler/güncellemeler/değişiklikler için lütfen sosyal medya hesaplarımızı takip ediniz. (instagram: @evvelfanzin twitter: @calmayan)
Fenerbahçe Spor Kulübü’nün efsanevi formasını hakkıyla taşımış futbolculara dair en ilginç tarihsel yazılar, efemeralar, buluntular ve araştırmalar Fenerbahçe Tarihi adlı web sitesinde yer alıyor…
Büyükamcam Yaşar Yalçınpınar‘ın (d. 1914- ö. 1998) forma giydiği maçları, skorları, attığı golleri, maçlara dair gazete kupürlerini, yorumları ve özellikle de Galatasaray’a karşı oynadığı maçlardaki başarılarını içeren kapsamlı bir inceleme yazısı yayımlandı. Futbol tarihimiz -ve aslında, FB-GS ezelî mücadelesi- için önem taşıyan 22 Mayıs 2020 tarihli bu incelemenin tam metnini aşağıdaki bağlantıdan okuyabilirsiniz:
(…) 6 Haziran 1937 tarihinde Fenerbahçe Spor Kulübü, Kadıköy’de 29. kuruluş yıldönümünü kutluyordu. Sporcuların resmî geçidinden sonra, ilk olarak Fenerbahçe-Güneş tekaütleri maçı oynandı, sonra da Fenerbahçe birinci takımı Rapid Wien ile karşılaştı… Aynı saatlerde İstanbul’un Avrupa yakasında Taksim Stadı’nda ise Ankaragücü, Galatasaray ile maç yapıyordu. Yaşar Yalçınpınar’ın hat-trick yaptığı bu müsabaka için mikrofonlarımız Akşam gazetesinde…
Bu hafta millî kümenin yegane maçı olan Galatasaray-Ankaragücü karşılaşması dün iki-üç bin seyirci önünde Taksim Stadı’nda oynandı.
Galatasaray takımı şöyle idi: Sacid, Reşat, Lütfi, Ekrem, Hayrullah, Suavi, Necdet, Eşfak, Süleyman, Haşim, Bülent
Ankaragücü de en kuvvetli şeklini muhafaza ediyordu.
Dördüncü dakikada Ankaragücü sol açığı Hamdi’nin şandellediği topu karşılamak üzere çıkan Sacid, Galatasaray kalesini boş bıraktı ve top Güc’ün en tehlikeli muhacimi Yaşar’a geçince Lütfi de boş kaleye geçti. Yaşar topu kaleye gönderdi ve Lütfi eliyle tutmak mecburiyetinde kaldı. Bu suretle penaltıdan Ankaragücü ilk dakikalarda birinci golünü (Şükrü) yaptı.
Bu devrede maç hemen hemen mütevazin oldu, fakat Galatasaray muhacimleri hayli beceriksizlikler yaparak mühim fırsatlar kaçırdılar. O kadar ki kırk dördüncü dakikada Ankaragücü aleyhine verilen penaltıyı bile gole çeviremediler. Devre 1-0 Ankaralılar lehine bitti.
İkinci devre başında Güçlüler, Galatasaray’ın üstünlüğünü bertaraf etmeye muvaffak oldular. Galatasaray kalesinin üst üste tehlikeli ziyaretlerine maruz kaldığı görülüyordu. Nitekim Yaşar 17. ve 18. dakikalarda birbiri arkasına iki gol çıkararak takımını 3-0 galip vaziyete çıkardı.
Galatasaraylıların artık muhakkak bir mağlubiyeti kabul edecekleri tahmin edilirken sarı kırmızılılar yeniden hücuma geçtiler ve 20. ve 21. dakikalarda iki gol çıkardılar.
Maç en heyecanlı safhasına girmişti. Galatasaraylılar bir gol daha çıkararak beraberliği kurtarmak için çabalıyorlardı. Muhakkak bir galibiyeti tehlikeye düşüren Güçlüler de yeniden bir sayı çıkarmak için uğraşıyorlardı. Güçlüler bu mücadeleden galip çıktılar. Yaşar, 31. dakikada bir gol daha atarak kati şeklini verdi ve Güçlüler sahadan 4-2 Galip çıktılar. (…)
(…) Altıncı dakikada Ali Rıza topu uzaktan Galatasaray kalesine doğru ortaladı. Lütfi kale önüne düşen topu güzel bir degajmanla uzaklaştırdı. Top santraya doğru ilerlemiş olan Yaşar’ın önüne düştü. Yaşar’ın da Galatasaray kalesine kadar inen uzun bir şandelini görüyoruz. Osman kaleden çıkarak bu şandeli yumrukla uzaklaştırdı. Akını gayet iyi bir şekilde takip eden Mehmet Reşat topu havadan kalenin önüne doğru vurdu. Santrfor Yaşar yakaladığı topu yerden Galatasaray kalesine gönderdi. Lütfi ile Osman aynı zamanda plonjon yaptılar. Lütfi’nin hareketi kaleciyi şaşırttığı için Osman topu tutamadı. Yaşar’ın ikinci bir sol şutu yerden ağları buldu. (…)
“OPTA verilerine göre,Kerem Aktürkoğlu, Şampiyonlar Ligi tarihinde (ön elemeler ve grup aşaması) yabancı bir takımın formasıyla bir Türk takımına gol atan ilk Türk oyuncu oldu.”
Fenerbahçe-Beşiktaş maçına giden gerçek Fenerbahçeli’lerin üzülmesine hiç gerek yok… Ama tabiî, bugün (4 Mayıs 2025) çoğunluğu statta bulunan, bir şampiyonluğun daha kaybedilişine tanıklık eden ve Haziran 2024 kongresinde Ali Koç’a oy veren 16.900 küsur stajyer Koç Spor’lu derinden üzülerek hakikati görmeli artık…
Olan biten şey şu: Ali Koç’un ve taifesinin hayalindeki ‘endüstriyel futbol hamlesi’ bugün bir şampiyonluk daha kaybetti. Defalarca dile getirdiğimiz “çürük kaya” teorisine bir çentik daha atıldı… Bütün hikâye budur!
Üzülmeyin, yakında Fenerbahçe efsanesinin ruhu Koç Spor’dan kurtulacak ve yeniden -küllerinden- doğacak! Kimse kusura bakmasın: Ali Koç ve taifesinin başarısızlığı yıllardır zirveden zirveye koşuyor: Mevcut rezalet “Ağrı Dağı” gibi apaçık ortada… Delfi kâhini olmaya gerek yok.
Blues türünün bu topraklardaki en önemli temsilcilerinden Blue Blues Band’in hikâyesini dinlemek, trajik şekilde hayata veda eden iki ismin, Yavuz Çetin ve Kerim Çaplı’nın yaşamlarına yakından bakmak anlamına geliyor. Röportajlar ve arşiv görüntüleriyle müzik tarihimizde etkileyici bir yolculuk…
Belgesel, 90’ların Türkiye’deki sosyo-kültürel yapısını ve ruhunu yansıtması bağlamında, odağa aldığı müzisyenlerin eserleriyle ve dünyayla kurdukları ilişkileri temelinde önemli ve derin referanslar içeriyor. Belgeselde kimlerle röportaj yapıldığına dair: Akın Eldes, Ayhan Sayıner, Aylin Aslım, Barış Özgen Şensoy, Batu Mutlugil, Batur Yurtsever, Bobby Dick, Burak Güngörmüş, Bülent Özdemir, Cenap Oğuz, Cenk Taner, Çağlan Tekil, Defne Halman, Demirhan Baylan, Deniz Arcak, Didem Berkes, Dom DoMieri, Ekrem Özkarpat, Emre Noyan, Ercan Saatçi, Ercüment Vural, Erkan Oğur, Esra Uygun, Fethi Taner, Galip Tekin, Gerhard Joost, Göksel, Gültekin Kaçar, Gür Akad, Güven Erkin Erkal, İskender Paydaş, Jake Gerber, Mehmet Demirdelen, Melis Danişmend, Metin Kalaç, Mine Erkaya, Murat Beşer, Murat Meriç, Nejat İşler, Ömer Ahunbay, Özlem Kumrular, Perin Konyalıoğlu Erk, Selim Öztürk, Sunay Özgür, Sururi Demirtaş, Taner Öngür, Tanju Eksek, Tarkan Mumkule, Taylan Dedeoğlu, Teoman, Volkan Başaran, Volkan Öktem, Zafer Yalçınpınar, Zafer Şanlı. Popüler isimlerin de içinde yer aldığı uzun listede Çetin ve Çaplı’ya dair düşüncelerle 90’ların evreninde gezineceksiniz.
Yönetmen: Mehmet Sertan Ünver Senarist: Mehmet Sertan Ünver, Suzan Güverte Görüntü Yönetmeni: Nil Kara, Gökhan Kalan Kurgucu: Mehmet Sertan Ünver Yapımcı: Suzan Güverte Yapım Şirketi: Güverte Film
Sosyalistler ve devrimciler tarihe işçi sınıfı gözüyle bakar ve ona göre olguları ve olayları yorumlar. Futbol taraftarlığı ise genelde çocukluk anılarıyla şekillenir. Ben Fenerbahçeli anne ve babanın çocuğu olarak dünyaya geldim. Benim çocukluğumda futbol maçları devlet kanalı Trt’de ücretsiz yayınlanırdı. Dolayısıyla maç zamanları yoksul veya zengin herkesin evinde aynı kanal açık olurdu. Babamın futbol merakı nedeniyle ve çoğunlukla Fenerbahçe maçları izlenince sarı lacivert renklere bağlanmam da çok zor olmadı. Dayım Galatasaray taraftarıydı. Türlü hediyeler ve telkinlerle beni Galatasaray taraftarı yapmaya çalışdıysa da başarılı olamadı. Özellikle 1988-89 sezonunda Veselinoviç liderliğinde elde ettiğimiz şampiyonluk benim Fenerbahçeliliğimi de perçinleyen olay olmuştur. Çocuklar onları sevindiren, mutlu eden şeylerin peşinden giderler, onlara sarılırlar. Bu gözle günümüze baktığımızda Fenerbahçeli çocukların azalmasını anormal karşılamamak gerekir.
90’lı yıllarda hayatımıza şifreli ve ücretli TV kanalları girdi ve maçları izlemek için para ödemek zorunda kaldık. İşçi baba ve oğlu olarak tabi ki yayıncı kuruluşa para vermek yerine kahvehanelerde maçları izlemeye başladık. Hatta komşumuzun yardımıyla bir dönem bilgisayar üzerinden maçları kaçak izlemeyi de başarmıştık. Gel zaman git zaman Fenerbahçe başarılı da olsa, yenilse de onu desteklemeye devam ettim. Taraftar olmuştuk bir kere. Futbola ilgimin azaldığı dönemler çok oldu bunca yıl içinde. Ama hiçbir dönem şu an içinde yaşadığımız dönem kadar kendimi futbola uzak hissetmedim. Bu sezona kadar bir şekilde heyecan yaratmış olan Fenerbahçe özellikle 2025 yılının Temmuz ayını bitirdiğimiz an itibariyle bende hiç bir heyecan yaratamadı. Transferlerin yetersizliğinden bağımsız, geçtiğimiz günlerde toplanan Divan Kurulu’ndaki ayrışmış görüntü kalan az heyecanın da üzerine son toprağı serpti. Ve bugün izlediğimiz sponsorluk anlaşması imza töreni.
Fenerbahçe de diğer büyük kulüpler gibi kapitalizm koşulları altında şirketleşmiş, futbolun ruhunu öldüren para çarkının içine düşmüş bir kulüp. Bu nedenle hayatta kalabilmesi ve UEFA’nın katı mali kurallarına direnebilmesi için sponsorluk anlaşmaları yapmak zorunda. Ama bu seferki bana daha farklı geldi. Belki de yılların başarısızlığı nedeniyle oluşan psikolojik bunalımın da etkisi olabilir. Türkiye’de henüz hiçbir yatırımı olmayan ABD menşeeli bir şirket, Fenerbahçe stadının isim ve Avrupa maçlarında forma göğüs sponsoru oluyordu. Üstelik Türk futbol tarihinin en büyük sponsorluk anlaşması ile. İmza töreninde firmanın CEO’su bu imzanın kendi markası için Türkiye’ye çeşitli sektörlerde girişi için bir öncülük taşıdığını belirtiyordu. Cumhurbaşkanı’nı öven sözlerle devam eden konuşmasından bir gün önce de soluğu Cumhurbaşkanı’nın yanında almıştı. Zeki olan ve biraz sorgulayıcı bakabilen herkes bunun sadece bir sponsorluk anlaşması olmadığını anlayacaktır.
Çocukluğumun işçi, emekçi ruhu geçtiğimiz 30 yılda sürekli törpülenirken, Fenerbahçe’nin bunca transfer, teknik adam değişikliği, mali anlaşmalar, hisse satışlarına ragmen başarısız bir 10 yıl geçirmesi ruhumu karartıyordu. Fenerbahçe’nin sahibi her zaman taraftar olmuştur. Ne kongre ne de başkanlık koltuğu Fenerbahçe’yi temsil için yeterli değildir. Mesut Yılmaz döneminde hükümeti değiştiren, İnönü stadında deplasman yasağını yıkan, 3 Temmuz’da “klima satın onu alalım” diyen bir taraftar bu. Başkanlar, yönetim kurulları, sponsorlar gider taraftar kalır. Güneşli günleri de taraftarlar getirecektir. Ancak doğrusunu söylemek gerekirse bu Fenerbahçe’ye sabretmek çok zor. Taraftarın sabrıyla oynayan, karşılığını elbet bir gün alacaktır.
Gerçek Fenerbahçe’liler olarak gittik noterden beyanımızı verdik. Mesajımız net: Ali Koç’a güvenmiyoruz, inanmıyoruz! Ali Koç ile rantçı şürekasını kulübümüzde istemiyoruz.
Fenerbahçe Spor Kulübü‘nün kongre üyesiysen imza kampanyası sürecini tamamlayıp Fenerbahçe’yi başarısız Ali Koç ve başarısız şürekasının işgalinden kurtarabilirsin!
“Genişleterek” özelleştirilen Kalamış Yat Limanı’nı 40 yıl daha Koç Holding’in işletmesine izin verilmiş ama bunun için gerekli Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci tamamlanmamıştı.
Limanın yat bağlama kapasitesi artıracak, Kadıköy halkına ait parklar ve kıyı alanlarına çitler çekecek, içine yeni turistik tesisler, oteller yapacak projenin ÇED toplantısı bugün Kadıköy’de bulunan Fenerbahçe Faruk Ilgaz Tesisleri’nde yapılmak istendi. Ancak toplantı yurttaşların tepkisi üzerine yapılamadı.
Tesis önünde yapılan açıklamada ilk sözü mahalleli adına özelleştirme ihalesine iptal davasını açan avukat Onur Cingil aldı. Resmi prosedürün özelleştirmeden sonra tamamlanmak istendiğinin altını çizen Cingil, “Önce ÇED raporu sonra ihale olacakken, önce ihale yapıldı sonra ÇED raporu alınıyor. Tam bir Türkiye klasiği. Neden böyle? Çünkü her şey ısmarlama ilerleyecek. Kimse pişmiş aşa güya su katmayacak. Biz bunları yer miyiz, tabii ki yemeyiz. Dostlar alışverişte görsün diye ÇED süreci işletiliyor” dedi.
‘Bu toplantı halkı bilgilendirmeme toplantısıdır’
Toplantının Fenerbahçe Spor Kulübü’nün sosyal tesislerinde yapılmasına da tepki gösteren Cingil, “Adam hem şirketin başında hem de takımın başında. Toplantı takımın tesislerinde. Düğün salonu sahibi düğününü kendi düğün salonunda yapıyor. Ne güzel dünya yahu” ifadelerini kullandı.
Projeyi “çevre felaketi” olarak tanımlayan Cingil, ÇED raporunda yer alan detayları aktararak, “Kurbağalıdere’ye kadar uzanacak devasa bir mendirek var. Atatürk Parkı’ndan denize bakan biri artık sadece sıra sıra tekneleri görecek. Dip tarama işlemi yapılacak, pis su marinaya dolacak, 2 bin metrekare dolgu alan denize yapılacak. Deniz betonla kaplanacak. 32 ay sürecek inşaat boyunca da sonrasında da Kalamış’ı bekleyen tam bir çevre yıkımıdır. Bu toplantı halkı bilgilendirme değil, halkı bilgilendirmeme toplantısıdır” diye konuştu.
‘Mücadele ettikçe kazanacağız’
Mahalle muhtarı Çağla Göksu projenin yalnızca marina değil, bütün sahil şeridinde betonlaşmayı tetikleyeceğini vurgulayarak, “Bu proje Kadıköy’den Maltepe’ye, Pendik’e kadar sahili betonlaştıracak. Hep birlikte çoğalarak direnmeliyiz” dedi.
Türkiye Komünist Partisi Kadıköy İlçe Örgütü adına konuşan Fulya Girginer, Kalamış’ı patronlara teslim etmeyeceklerinin altını çizerek “Halk, para kazanmak isteyenlerin umurunda değil. Denizimizin kirlenmesi, alanımızın yok olması, parksız kalmak sadece bizi ilgilendiriyor. Bunun için ancak biz varız. Birlikteyiz, yan yanayız. Biz mücadele ettikçe kazanacağız. Ne iktidar ne sermaye sahipleri bize hiçbir şey vermeyecek, yanımızda olmayacak. Bizimle olmayacaklar. İyi ki varsınız. İyi ki hepimizin omuzları birbirine değiyor” ifadelerini kullandı.
Toplantının yapılamaması sonrası Kadıköylüler ve çevre örgütleri, Kalamış Marina projesinin iptali için hukuki mücadeleye devam edeceklerini açıkladı.
Kalamış Marina ÇED toplantısı, arbede çıkınca yapılamadı… Kadıköylüler: “Kıyılar halkındır, sermaye elini çeksin” (Anka Haber Ajansı, 19/8/2025)
İstanbul Kadıköy’de Fenerbahçe Faruk Ilgaz Tesisleri’nde yapılmak istenen Kalamış Marina Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) toplantısı, yurttaşların ve çevre örgütlerinin tepkisi üzerine çıkan arbede nedeniyle yapılamadı. Yurttaşlar, marinanın genişletilmesine yönelik projeyi “ranta açılmış bir saldırı” olarak nitelendirerek, “Kıyılar halkındır, sermaye elini İstanbul’dan çek” çağrısı yaptı.
İstanbul Kadıköy’de Fenerbahçe Faruk Ilgaz Tesisleri’nde yapılmak istenen Kalamış Marina ÇED toplantısı, yurttaşların ve çevre örgütlerinin tepkisiyle arbede çıkınca gerçekleştirilemedi. Sonrasında yapılan açıklamada konuşan avukat Onur Cingil, sürecin başından itibaren usulsüzlükler zinciriyle ilerlediğini belirterek, “Önce güzelim Kalamış sahilini ihaleye çıkardılar. İlk kazanan firmayı bypass edip ihaleyi koç görünümlü ‘kuzu’ya verdiler. Tüm bunları ÇED raporu almadan yaptılar. Şimdi de dostlar alışverişte görsün diye ÇED süreci işletiliyor” dedi.
Toplantının Fenerbahçe Spor Kulübü’nün sosyal tesislerinde yapılmasına da tepki gösteren Cingil, “Adam hem şirketin başında hem de takımın başında. Toplantı takımın tesislerinde. Düğün salonu sahibi düğününü kendi düğün salonunda yapıyor. Ne güzel dünya yahu!” ifadelerini kullandı.
Projeyi “çevre felaketi” olarak tanımlayan Cingil, ÇED raporunda yer alan detayları aktararak, “Kurbağalıdere’ye kadar uzanacak devasa bir mendirek var. Atatürk Parkı’ndan denize bakan biri artık sadece sıra sıra tekneleri görecek. Dip tarama işlemi yapılacak, pis su marinaya dolacak, 2.000 metrekare dolgu alan denize yapılacak. Deniz betonla kaplanacak. 32 ay sürecek inşaat boyunca da sonrasında da Kalamış’ı bekleyen tam bir çevre yıkımıdır. Bu toplantı halkı bilgilendirme değil, halkı bilgilendirmeme toplantısıdır” dedi.
CHP Kadıköy İlçe Başkanı Narin: “490 bin kişi için denizle bağ kesiliyor”
CHP Kadıköy İlçe Başkanı Ali Narin ise marina kapasitesinin artırılmasının Kadıköylüler için hiçbir faydası olmadığını vurgulayarak, “Buradaki yat sayısını 2 binlerin üzerine çıkardığınızda 10 bin kişi mutlu olabilir ama Kadıköy’de 500 bin insan yaşıyor. 490 bin kişinin denizle bağı koparılıyor. Galataport örneği önümüzde, ticari alanlardan başka hiçbir şey yok. Kent ölüyor, İstanbul ölüyor ama derdiniz hâlâ marina yapmak” diye konuştu.
TİP’li Aydın: “Marmara hasta bir çocuk, yeni müsilaj tehlikesi var”
Türkiye İşçi Partisi’nden çevre mühendisi Çağla Aydın da projenin “ultra zenginlerin ihtiyacına yönelik” olduğunu belirterek, “Bu şehrin büyük limanlara ihtiyacı yok. Daha çok parka, daha çok deprem alanına ihtiyacımız var. Marmara Denizi hasta bir çocuk. Dip tarama çamurlarının nereye atılacağı bile muamma. Yeni müsilaj tehlikesiyle karşı karşıya kalmamız mümkün. Parklar halkındır ve böyle kalmalıdır” ifadelerini kullandı.
Mahalle Muhtarı Çağla Göksu ise projenin yalnızca marina değil, bütün sahil şeridinde betonlaşmayı tetikleyeceğini vurgulayarak, “Bu proje Kadıköy’den Maltepe’ye, Pendik’e kadar sahili betonlaştıracak. Hep birlikte çoğalarak direnmeliyiz. Bu savaşta yanımızda olun, çünkü başka türlü kazanamayız” dedi.
Toplantının yapılamaması sonrası Kadıköylüler ve çevre örgütleri, Kalamış Marina projesinin iptali için hukuki mücadeleye devam edeceklerini açıkladı.
Kadıköylüler, Danıştay’ın Kalamış Yat Limanı ihalesinin iptali talebini reddetmesine karşı eylem yaptı. Açıklamada, “Kalamış’ı peşkeş çektirmeyeceğiz, kıyıyı halka kapattırmayacağız” denildi.
Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı’nın 40 yıllığına “genişletilerek” Koç Holding’e devredilmesine karşı çıkan Kadıköylü yurttaşlar, Danıştay’ın iptal talebini reddetmesi üzerine Setur Marina önünde bir araya geldi. Basın açıklamasını, Fenerbahçe Kalamış Dayanışması adına Avukat Onur Cingil okudu. İhalenin Koç Holding’e verilmesinin yalnızca bir sonuç olduğuna değinen Cingil, “Süreç ise, ağızlara sunulan baklavalar, Cumhur İttifakı’na yapılan ziyaretler, İlim Yayma Cemiyeti iftarları belli ki bu sonucu hazırlamıştır” dedi.
Geçtiğimiz yılın Ağustos ayından bu yana hukuki mücadeleyi sürdürdüklerini belirten Cingil, “Burada kamu yararı yoktur, talan vardır, insana doğaya karşı bir savaş vardır. Burada kamu menfaati yoktur, burada doğanın değil doların yeşili vardır. Burada bir marinaya ihtiyaç yoktur, İstanbul’da zaten 7 tane marina vardır. Sanki bu sefalette her birimizin teknesi var da yer mi bulamıyoruz, bunu anlamak güçtür. Tüm kıyıyı halka kapatacaklar, Galataport’tan da beter olacak dedik” ifadelerini kullandı. (…)
KALAMIŞ’I ÇÖKÜŞE TESLİM ETMEYECEĞİZ!(sol.org.tr, 28 Nisan 2025)
Kalamış’taki marinanın genişletilmesine karşı mücadele eden Fenerbahçe Kalamış Dayanışması’nın düzenlediği panelde özelleştirme süreçlerinin birbiriyle bağlantısına dikkat çekildi. Kalamış’ın bir mahalle olduğu vurgulanırken “Kalamış’ı çöküşe teslim etmeyeceğiz” denildi.
İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yer alan Kalamış Yat Limanı aslında Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nin yani kamunun mülkiyetindeyken yapılan özelleştirme ihalesiyle 40 yıl süre ile “işletme hakkının verilmesi” yöntemiyle özelleştirildi.
İhaleyi en yüksek teklifi veren Vahit Karaaslan kazandı. Ancak kendisi yasal süre içinde ihaleden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getiremediği için en yüksek ikinci teklifi veren Koç Holding bünyesindeki Tek-Art şirketi ihaleyi aldı.
Proje hayata geçirildiğinde; mevcut durumda denizde 1.288 olan yat bağlama kapasitesi yaklaşık yüzde 50 oranında artırılarak 1.900’lere, 350 araçlık otopark kapasitesi 2 bin araçlık bir otoparka çıkarılabilecek. Karadaysa 4 bin 500 metrekarelik açık kapalı ticari alan ile turizm alanı toplamı 14 bin metrekareye çıkarılarak 3 katı büyütülebilecek.
Kalamış’taki marinanın genişletilmesine ilişkin projenin iptali için mücadele eden Fenerbahçe Kalamış Dayanışması, projenin getireceği sorunlara dikkat çekmek amacıyla bir panel düzenledi.
Dayanışmanın avukatı Onur Cingil’in moderatör olduğu panele Şehir Plancısı Prof. Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu, arkeolog Dr. Gülbahar Baran Çelik, eski Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu, eski Kadıköy Mimarlar Odası Başkanı Arif Atılgan konuşmacı olarak katıldılar.
Fenerbahçe Kalamış Dayanışması adına açılış konuşması yapan Alev Ataç 2011 yılından itibaren sürecin gelişimini özetledi. Dayanışmanın tüm canlıların haklarını korumak için mücadele ettiğini vurgulayan Ataç özelleştirmeci, neoliberal sistemin bu hakları bir bir aldığını söyleyerek şöyle devam etti:
“Bütün bu özelleştirme süreçleriyle ülkenin içine düşürülmüş olduğu borç ve faiz sarmalında ekonomik sistem çökmüş, halkın çok büyük bir kısmı yoksullaştırılmıştır. Kentlerimiz sağlıksız, insanların izole edildiği mutsuz kentler haline dönüştürülmüştür. Tüm bu çöküşler birbiriyle ilintilidir aslında, sistemiktir. Giderek daha büyüyen çöküşler zincirine dönüşmüştür. Bu etkinliğimizde Kalamış’ı neden bu çöküşe teslim etmememiz gerektiğini konuşmak; Kalamış’ın Kadıköy’ün merkezinde yaşlısı, genci, çalışanı, emeklisi, esnafı, öğrencisi, kedisi, köpeği, kuşu, kirpisi, ağaçlarıyla ve daha ayamadığımız birçok sakini ile yaşayan ve tarihi-kültürel değerlerini yaşatan bir mahalle olduğunu hatırlatmak, bunun argümanlarını değerli uzmanlarımızın söylemleri ile güçlendirmek istiyoruz.”
Daha sonra söz alan Onur Cingil, bu panelde sunulacak görüşlerin 6 Mayıs’ta görülecek olan davada Danıştay’a sunulacak olan teknik raporun detayını oluşturacağını ifade etti.
‘Proje anayasaya aykırı’
İlk sözü alan şehir plancısı Prof. Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu, kıyı kullanım hakkı gereğince projenin iptal olması gerektiğini vurguladı:
“Anayasa 43. Maddede kıyı şöyle tanımlanır: Herkesin eşit ve serbest kullanımına açık olan ve kamu yararına uygun kullanılması gereken bir alandır diyor. Bence bu tek cümle verilen bu mücadelenin anlamını ve değerini çok açık bir şekilde ortaya koyuyor. Projede bir rejans var, kamusal kullanım dışı kıyı alanlarını gösteriyor. Bu anayasaya aykırı. Böyle bir maddeye dayanarak bu projenin iptal olması gerektiğini söyleyebiliriz.”
Arkeolog Dr. Gülbahar Baran Çelik, Kalamış ve çevresinde yeterli çalışma yapılabildiği durumda değerli buluntulara rastlanacağını anlattı:
“Arkeoloji sadece güzel malzeme bulmak ve o buluntuyu keşfetmek gibi algılanıyor, bu yanlış bir algı. Biz bu işi sadece bilim adamlarına malzeme hazırlamak için yapmıyoruz. Bu iş aynı zamanda insanların tümünün bulundukları bölge, ülke, şehir, dünyayla ilgili geçmişe dayalı görüşlerinin geleceğe vereceği birikime de katkısı için yapıyoruz. Dolayısıyla burada aslında sizinle Kalamış’taki tarihsel verileri paylaşmak benim için de çok önemli.”
Eski Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu’nun konuşmasının vurgusu mücadeleye yerel yönetimlerin katkısı üzerine oldu:
“1984’te ilçe belediyesi kuruluyor. O dönem belediye başkanı bakanlıkla bir anlaşma yaparak burada bir marina yapıyorlar. Daha sonraki süreçlerde bu marina Milli Emlak’a geçiyor ve Özelleştirme İdaresi 2011’de buraya bir plan yapıyor. Planla beraber bu marinanın büyütülmesi gündeme geliyor. 2014’te biz yönetime geldiğimiz zaman buranın ihalesi yapılmış bir durumdaydı. İhaleyi alan Koç firması ve diğer firmalar ile karşı karşıya geldik. ‘Ne yapabiliriz’ sorusunu kendimize sorduk. Çünkü bu marinanın büyütülmesi ile oldukça geniş bir alan imara açılıyor. Biz öncelikle basın bildirisi, burada yapılan toplantılar ve elimizdeki bütün teknik bilgileri vatandaşlarımızla paylaştık. O dönemdeki Kent Konseyi, meslek örgütleri bu sürece katılıyor. Oldukça geniş bir mücadele alanı oluşuyor. Yaklaşık 200 bin imza toplanıyor ve dava süreçleri ile beraber plan iptal ediliyor. Yerelde yaşayan insanlarla beraber yerel yönetimin birlikte hareket etmesiyle, birinci firma ve diğerleri ihaleden çekiliyor ve bu süreç kapanıyor.
Bu marinanın büyütülmeyeceği konusunda emin bir duruma geçmişken, biz yönetimden ayrıldıktan sonraki süreçte bu iş yeniden gündeme getiriliyor. Peki ne oluyor da biz sürekli bu alanları kaybediyoruz? Bu kadar önemli bir yerde bu marinayı iki misli büyütme cesaretini birileri gösteriyor da biz Kadıköy’de yaşayan 500 bin insan -koca bir belediyemiz var, Büyükşehir belediyemiz var- bunca siyasi parti, aktivist, politikacılar olan bir yerde biz bunu engelleyemiyoruz? Bence soruyu bu şekilde sormak lazım. Bu işin siyasal ayağında sorun var. Bir ilçe belediyesi ve büyükşehir belediyesinin istemediği hiçbir proje gerçekleşemez. Yerel yönetimlere verilen yetkiler vatandaşlarla birlikte kullanılırsa büyük bir güç oluşturur. Bu siyasal gücün yeniden aktif hale getirilmesi gerekiyor.”
Eski Kadıköy Mimarlar Odası başkanı Arif Atılgan Kalamış’ın tarihi dokusunun değerini vurgulayan bir konuşma yaptı:
“Bu alanda tekne barınağı yapılabilir. İnsanları denizle barıştırmak için balığa çıkacak, yüzecek tekneler olabilir. Yat limanı sakin kıyılara yapılır. Çünkü eğer kamu olarak bir tesis yapıyorsanız o tesisin halka bir verdiği olması lazım, aldığı değil. Burada yaptığı tesis halktan alıyor. Buradaki gürültü, patırtı, araba trafiği gibi.”
Fenerbahçe Kalamış Dayanışması yayımladığı bildiride marinanın karada ve denizde genişlemesi durumunda oluşacak sorunları şöyle sıraladı:
Artan yapılaşma nedeniyle bölge en az 5 yıl şantiye alanına dönecek, yaya dolaşım alanları ve bisiklet yolları kapanacak; halk, sahili ve parkı spor ve sosyal amaçlarla kullanamayacak.
Mimari yapı bozulacak, betonlaşma ve bölgedeki insan ve araç yoğunluğu artacak, zaten var olan trafik keşmekeşi daha da çekilmez hâle gelecek.
Fenerbahçe ve Kalamış’ın tarihi ve sosyal dokusu bozulacak, mahalle kültürümüz yok olacak.
İnşaat faaliyetinin neden olduğu partiküller ilçe hava kalitesini daha da düşürecek. Akciğer-solunum rahatsızlıklarına neden olacak, yeşil alanlar daha da azalacak.
Uzatılacak mendirek, yapılaşma, artan tekne sayısı ve otopark yapımı sonucu hava koridorlarının kapanması, ısı adalarının oluşması ile hava ve deniz kirliliği daha da artacak, denizde ekolojik denge bozulacak, müsilaj ve kötü koku gibi sorunlar çoğalacak.
Toprak alanların azalması ile yağmur suları toprak ile buluşup yer altına inemeyecek ve su kaybı meydana gelecek.
Ayrıca, bölgenin sakinlerinden kediler, köpekler, kirpiler, kuşlar gibi birçok hayvan yuvasız kalacak.
Koç Holding imzayı attı:6.34 milyar lirayı tek seferde ödedi Koç Holding iştiraki Tek-Art Kalamış, Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı’nın işletme hakları için imzayı attı. 504 milyon dolar karşılığında 40 yıl boyunca işletme hakkını alan Tek-Art Kalamış, 176 milyon 400 bin doları (6.338.969.280) peşin ödedi, kalan kısmını 60 ayda 5 eşit taksitle SOFR oranı + %3 eklenerek hesaplanacak faiz ile birlikte ödeyecek… (Halk TV, 5 Şubat 2025) https://halktv.com.tr/ekonomi/koc-holding-imzayi-atti-6-34-milyar-lirayi-tek-seferde-odedi-911620h
(1 Şubat 2025 tarihli Basın Açıklaması’nı okumak için görsellerin üzerlerine tıklayınız….)
Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı’nın 40 yıllığına “işletme hakkının verilmesi” yöntemiyle özelleştirilmesi onaylanmış, ihaleyi Vahit Karaaslan kazanmıştı. Vahit Karaaslan’ın ihaleden çekilmesinin ardından Koç Holding, en iyi ikinci teklifi verdiği Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı ihalesi için 5 Şubat 2025’te sözleşme imzalamaya davet edildiğini bildirdi. Karaaslan’ın, ihaleden çekilme kararına ilişkin “Sebebini açıklayamam. İçinden çıkamayacağım bir neden yüzünden almıyorum, vazgeçtim” yorumu ise dikkat çekti. (Kaynak: https://haber.sol.org.tr/haber/karaarslan-vazgecti-kalamis-yat-limani-koca-veriliyor-396960)
Fenerbahçe-Kalamış Dayanışması’nın Açıklaması: (…) İhaleyi kimin aldığından bağımsız olarak; Kalamış’ın huzurunu bozacak, tarihsel ve ekolojik yapısını yok edecek (…) rant yaratmaktan başka amacı olmayan hiçbir projeyi kabul etmeyeceğiz! (X, 25/12/2024)(https://x.com/fbkalamisday/status/1871871129201328455)
13 yıla yayılan özelleştirme girişiminde beşinci ihale düzenlendi. Daha önce Koç Holding’in elinden alınan ihalede bu kez en yüksek teklifi, topladığı Hazine arazileriyle dikkat çeken bir müteahhit verdi. Limanın 40 yıl süreyle “işletme hakkının verilmesi” yöntemiyle özelleştirilmesi için Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nda toplanıldı. İhaleye altı şirket ve bir müteahhit katıldı… Konuyla ilgili ulusal basında yer alan haberler aşağıda güncellenerek paylaşılmaktadır.
“Sezonu kupasız tamamlayan Fenerbahçe’de Ali Koç yönetimi tepki alırken, muhalefet Olağanüstü Genel Kurul’un toplanması için imza kampanyası başlatmıştı. Sarı-lacivertli kulüp, resmi sosyal medya hesabından yaptığı açıklamayla toplanan imza sayısını açıkladı. Fenerbahçe Spor Kulübü, olağanüstü seçimli genel kurulun 13-14 Eylül’de yapılacağını, çoğunluk sağlanamaması durumunda ise 20-21 Eylül’de gerçekleştirileceğini duyurdu.” (5 Temmuz 2025, Hürriyet Gazetesi)
Doç. Dr. Kaya Tokmakçıoğlu‘yla ‘Mütareke İstanbulu’ndan Manzaralar’ adlı yeni kitabı çerçevesinde tarihsel ve toplumsal edebiyat çalışmaları ile Nâzım Hikmet’e dair gerçekleştirdiği arşiv araştırmaları (özellikle de Ortak Hayal Sergisi) kapsamında sohbet ettik…
Kaya Tokmakçıoğlu’nun 2020 yılında “Köle Kul Amele – İstanbul’un Toplumsal Mücadeleler Tarihi” başlıklı ilk kitabı Yazılama Yayınevi’nden yayınlanmıştı. 5 Ocak’ta İstanbul Nâzım Hikmet Kültür Merkezi’nde dört yılın ardından Kaya Tokmakçıoğlu’nun ikinci kitabını konuşmak için bir araya geldik. Pek çok katılımcıyla gerçekleştirdiğimiz söyleşiyi soL için de kaleme aldık. 2024 yılının Kasım ayında “Mütareke İstanbul’undan Manzaralar”, “İşgal, Menfaat, İrade” alt başlığıyla yayınlanmış oldu. Kitap 1918-1923 yılları arasında başta Britanya, Fransa ve İtalya olmak üzere, basbayağı yabancı askerlerin çizmeleriyle çiğnenen, Boğaz’da yabancı donanmaların zırhlılarının demirlediği beş yıla ve insan manzaralarına odaklanıyor.
Çağlar Kınıkoğlu:Kaya seçtiğin üç alt başlık arasında işgal konusu ilginç bir mesele. Bir taraftan hem kendi ülkemizle hem kendi içinde yaşadığımız çağ ile çok bağdaştıramıyoruz, diğer taraftan da öyle bir dünyadayız ki, etrafımızda aslında yıkıma ve işgale uğramayan ülke, coğrafya neredeyse kalmadı.Yanlış hatırlamıyorsam Yalçın Küçük’ün bir ifadesiydi, “Savaş siyasetin başka araçlarda sürdürülmesidir” diyordu. 1918’de Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Mondros Mütarekesi’ni imzalandı. İstanbul’un işgali Kasım 1918’de başlıyor.Bir taraftan sosyal ve mekânsal olarak sürekli sarsılan bir şehirden bahsediyoruz. Sürekli bir yıkım ve yeniden inşa hali. Etrafındaki ya da kendi coğrafyasındaki savaşlardan kaçan insanların hücum ettikleri bir şehir. Sürekli canlanan, yeniden canlanan bir eğlence hayatı: bir dekadans kültürü. Konutlarından, yaşam alanlarından kovulan insanlar, o konutlara ve yaşam alanlarına başkalarının el koyması. İşsizlik oranındaki korkunç yükseliş. Halkın yaşadığı büyük bir sefalet. Emperyalistlerin bu halkı maruz bıraktığı korkunç küstahlık, arsızlık manzaraları.Bu görüntüler ve imgeler üzerinden düşününce, işgal İstanbul’una dair bu göstergeler neredeyse bugünün İstanbul’unu ifade ediyormuş gibi geliyor. Seni bu çalışmaya iten ya da çeken bu paralellikler mi oldu?
Kaya Tokmakçıoğlu: Şimdi paralellikler şuradan çıkıyor sanırım. Ben hep şehirde yürürken ya da şehrin üzerine düşünürken, okurken, dinlerken, izlerken, görece içine doğmadığımız ama belki kısmen yakın bir çağ diyebileceğimiz bir çağı soyutlamayı sağlayacak şeyler arıyorum.
Bu biraz şey gibi, bazen İstiklal Caddesi’nde yürürken kafanızı kaldırdığınız zaman başka bir şey görürsünüz ama dümdüz yürüdüğünüz zaman yoğun bir kalabalık size geliyordur. Soyutlamayı ancak yukarı baktığımız zaman yapabiliriz.
Bu soyutlama açısından Mütareke İstanbulu aslında ilk kitabımdaki kısa bir bölümü oluşturuyor. Kitabı yazdığım, süreçte bunun yoğun olarak içinde bulunduğumuz dönemi yansıtan bir dönem olduğunu hissediyordum.
Senin verdiğin örnekler açısından düşünecek olursam, bugün ne oranda çocuk işçi varsa, işgal İstanbulu’nda o oranda çocuk işçi var. Veya organize ya da organize olmayan fuhuş açısından söyleyelim. İşgalin tabii ki askeri boyutu bunun önünü başka şekillerde açıyor ama bugün biz bu yok desek de çok paralel bir biçimde, mekânsal olarak neredeyse aynı mekânlarda bu organize fuhuş devam ediyor.
Ya da konut sorunu. Boyutu değişmiş vaziyette, niteliği biraz değişmiş vaziyette.
Ya da göç. Bugün biz yoğun olarak yakın coğrafyamızdaki göçten bahsediyoruz ama İstanbul o ölçüde 100 yıldır kozmopolit bir kent. Göç de bunun bir parçası aslında.
O yüzden 100 yıl geriye baktığım zaman biraz mesafelenme ve onun üzerinden bunu kurgulama elimi kolaylaştırıyor, diyebilirim.
İçinde yaşadığımız bu hercümerç ve koşturmada, herkesin sabahın köründe işine gücüne bir makine gibi başlayıp, bitkin bir halde eve geldiği bir yaşamda elbette çok kolay değil bu paralelliği görmek.
Yani neredeyse sadece sokakta Fransız, İngiliz ve İtalyan askeri görmüyorsunuzdur. Ama onun dışında çubuğu bükerek biraz daha abartarak söyleyeyim; belli bir süreklilik var. 100 yıl öncesinin İstanbul’unun bugüne yansıyarak devam ettiğini söylememiz mümkün.
Ç. K.: 1918-1923 arası… Hepimizin belleğinde izlediklerimizden, okuduklarımızdan oluşan birtakım görüntüler canlanıyor olsa da, biraz o dönemin İstanbul’undan bahsedebilir misin; işgal edilen şehir işgal öncesinde ne haldeydi? Kaç kişinin yaşadığı bir şehirden bahsediyoruz? Nasıl fonksiyonlar var bu şehirde, kimler yaşıyor, kimler üretiyor, kimler nasıl eğleniyor?
K.T.: Yani pek çok imparatorluk başkenti gibi ama bir de belki su kıyısında olmasının verdiği görece avantajı kullanan bir kent. Mütareke döneminde zirvesine ulaşan, geçmişi yüzyıllara dayanan kozmopolit bir yapı var. Aynı zamanda emek-yoğun ama bir taraftan da imparatorluğun geri kalan coğrafyasını yoğun olarak sömüren bir kentten bahsediyoruz.
Nüfus açısından bakacak olursak: Balkan Savaşları ile birlikte yoğun olarak Trakya göçü alır İstanbul. Kısmen yükselen nüfus Paylaşım Savaşı ile birlikte askere gidenler ve ölenlerle düşer. Ama şaşırtıcı bir biçimde savaş sonrası ve Mütareke Dönemi’yle birlikte nüfusun çok oynamadığı bir İstanbul’dan bahsediyoruz. Bu da rakamsal olarak bir milyonun biraz üzerinde bir kent demek. Tabii ki şu anki uzamsal genişliğini düşünmeyelim ama belki dört parçaya bölerek düşünmek mümkün. Biri Suriçi, günümüzde Fatih ilçesinin sınırları içinde kalan bölge, hâlâ sur duvarlarıyla çevrili olan eski şehir. Burası yoğun olarak yerleşimin, ahşap mimarinin olduğu bir coğrafya.
Geri kalan üç parça Osmanlı döneminde Bilâd-ı selâse (üç belediye) olarak adlandırılır: Üsküdar (içine Kadıköy’ü de alacak şekilde), Eyüp ve Galata-Pera.
Eyüp, kadim bir Müslüman bölgesi, şehrin fethiyle birlikte de dönüştürülmüş, yoğun yerleşim alan bir bölge. Üsküdar da keza öyle. Bu, aslında kısmen bu bir milyonun biraz üzerindeki nüfusun, Galata ve Pera ile birlikte yaşadığı bir kentsel mekân.
Öte yandan Bakırköy tarafına doğru uzandığımız zaman da kısmen bir yerleşim mekânı görürüz ama daha çok askerî amaçlardan ötürü. Tarihsel olarak da bugün baruthane, fişekhane olarak soylulaştırmayla dönüştürülmüş mekânlar da yerleşime açık bölgeler.
Bugünküyle belki tezatlık arz eden şöyle bir durum var. Tabii ki memur-yoğun bir başkent İstanbul. Cumhuriyet’le birlikte kurumların neredeyse çok büyük bir bölümünü Ankara’ya taşıdığımız için, o dönemin memur kenti Dersaadet. Ama bir açıdan da savaş dönemi kapitalizmin çarklarını da hızlıca döndürmeye başladığı için proletaryanın kitleler halinde özellikle Haliç Havzası’nda yoğunlaşmaya başladığı bir kent yapılanması var. Cumhuriyet de o mirası devralacak zaten.
Mülkiyet ilişkilerinin tepetaklak olması aslında Cumhuriyet’le birlikte daha yoğun olarak başlayacak. Onun dışında dediğim gibi bir yoğun olarak memur kenti görünümünde ama görünmeyen emek açısından da işte Dersaadet’te çalışan işçilerinden tutun hamallarına, tersanedeki işçilerden deri tabaklamasına kadar pek çok sanayi kolunu barındıran bir iş bölümü söz konusu. Mütareke’yle birlikte artık sermayenin de, kapitalistin de yavaş yavaş sisteme dahil olmaya başladığını biliyoruz. Dolayısıyla şirketleşmenin özel mülkiyetle birlikte yükselişe geçtiği bir dönemde sermayenin de yavaş yavaş bireylerde de toplanmaya başladığı bir aralığa denk geliyor bu konuştuğumuz dönem.
Bu 1 milyonluk nüfusun etnik kompozisyonu açısından da Rum nüfusun, Ermeni nüfusun, kısmen Yahudi nüfusun da yaşadığı yaklaşık yüzde belki 65’inin Müslüman olduğu bir İstanbul’dan bahsediyoruz.
Bunun mekânlara yansıması da var. Pera ve Galata’nın tarihsel olarak zaten Müslüman olmayan bir bölge olduğunu biliyoruz hepimiz. Bu kısmen Cumhuriyet’in belli dönemlerine kadar da benzer görünüm arz edecek.
Zannedilenin aksine, emeğin üzerinde yükselen bir kent görüntüsü veriyor İstanbul. Savaş bu görüntüyü zaten katmerlendirecek. Yani en basitinden şaşırtıcı oranlardaki çocuk işçiliğin ya da kadınların iş gücüne katılmasının bunda payı var ki ondan önce kadının ismi zaten Osmanlı’da neredeyse yok. Bırakın çalışmayı sokağa çıkması yasak. Ama erkekler cephedeyken üretimin durmaması açısından fabrikalarda çalışmaya başlayacak kadınlar örneğin, bu savaşın ve işgalin birlikte getirdiği bir olgu bir taraftan. O yüzden İstanbul için bir yenilik barındırıyor.
Mübadelenin kendisi nüfus kompozisyonunu çok büyük oranda İstanbul açısından değiştirmemekle birlikte en azından Varlık Vergisi, 6-7 Eylül gibi ya da daha sonra 1964’teki yasal düzenlemeye kadarki süreçlerde İstanbul’un kompozisyonunda da çok büyük değişiklikler, en azından etnik kompozisyonunda olmadığını söylememiz mümkün. Dünya görüşü bizim gibi olmayan büyük bir toplam açısından da İstanbul’un kozmopolitliği bir cıvıl cıvıllık, çok renklilik vs. barındırıyor. Ama altını çizmemiz gereken şey sanıyorum, 1912-1922 arasında yaşanan sınıfsal ayrışmanın yoğun olarak görüldüğü “Uzun On Yıl” denen bir dönemde oluşumuz. O yüzden bu bakiye Cumhuriyet’e de bir miras bırakmış, diye düşünüyorum.
Ç.K.: Peki bu işgal, şehrin işgali denilen o süreci çok ana hatlarıyla resmedebilir misin?
K.T.: Ekim sonunda Mütareke imzalanıyor. Kelime kökeni silahların terk edilmesine işaret eder ama tabii ki iki taraflı bir silah bırakma söz konusu değil nihayetinde. Sonuçta savaşta kimlerin yenilip kimlerin yendiğinin belgesi bir taraftan. Hemen ertesi günü yanlış hatırlamıyorsam İttihat ve Terakki Cemiyeti son kongresini toplar. Bir karara varır, örgütü lağvediyoruz, diye.
Bir taraftan da fiili olarak zırhlıların ülkeye gelme süreci Kasım ortasını bulur. Askerî bir işgal söz konusu olan. Bilge Criss’ti zannediyorum, fiili işgal ya da de facto işgal olarak aldandırır bu durumu. Hukuki olarak bunun resmiyete dönüşeceği aşama 1920’nin Mart’ındaki meşhur Şehzadebaşı Baskını’yla gerçekleşecek. Ve aslında o güne kadar görece cılız bir askerî işgal var.
Görece cılız demenin sebebi sayıların bize yavaş yavaş artan bir askerî işgalden bahsediyor oluşu. İngilizler daha yoğun bir biçimde geliyorlar. Fransızlar sayı olarak takip eder İngilizler’i. En düşük sayıda ise İtalyanlar, toplamda 4-5 bini başkente yerleşecek. Bunlar kilit noktaları tabii ki tutmaya başlıyorlar. Kasım 1918’den Mart 1920’ye kadar geçen sürede.
Meclis Mebusan’ın İstanbul’da yani artık çökmekte olan başkentteki ortaya koymaya çalıştığı irade, Mustafa Kemal henüz Anadolu’ya geçmeden önce gözünü ulusal kurtuluşa dikmiş kadroların iradesi vb. ilk 5-6 ay açısından yani işgalin henüz böyle kendini çok diri hissettirmediği zaman açısından ilginç bir döneme denk düşüyor bence. Çünkü kafalarda henüz İstanbul’dan hareketle bir şeyler yapılabileceğini hem ulusal kurtuluşçular hem sosyalist ve komünist kadrolar ve bunların temas ettiği emekçi halkın bir bölümü de düşünüyor. Yani İstanbul bu süreçte gerçekten o kurtuluşa önderlik edebilecek mi sorusu sıklıkla soruluyor.
Mustafa Kemal’in Pera Palas’taki görüşmeleri de bunun dışavurumudur ama arka planda Karakol gibi bir noktadan sonra artık gözünü Ankara’ya diken, dikmek zorunda kalan yeraltı örgütleri söz konusu. Kemalist hareket merkezileştikçe bütün kadrolarını, eski İttihatçılar’ı kendine çekiyor zaten. Ama bunun için sanıyorum 1919’un sonlarını beklememiz gerekiyor.
Yani resmî olarak zaten işgal artık Mart’ın 20’sinde gerçekleştikten sonra “İstanbul’dan bir şey çıkmaz artık” düşüncesi yerleşiklik kazanıyor. Biz artık Anadolu’ya geçiyoruz deniyor. Şehri belki işte bir taktik olarak kuşatma politikasıyla kurtuluşa götüreceğiz kararı; en azından bir, bir buçuk yıl çok net değil. Bu açıdan ilginç geliyordu bana bunu düşünmek hep.
Çünkü edebiyatta da biliyorsunuz Mütareke Dönemi’ni yazan pek çok yazarımız var. Edebî kanonumuzu oluşturmaları açısından çok değerli metinler var. Ama “Sodom ve Gomore”yi ya da işte “Sahnenin Dışındakiler”i, “Biz İnsanlar”ı okuduğumuz zaman çok siyah beyaz bir İstanbul görürüz gerçekten. Yani tamamıyla teslim olmuş, homojen bir biçimde işgal taraftarı, ondan menfaati olanların kaldığı, istifade ettiği bir şehir görüntüsü verir bu metinler. Sadece istifade edenler varsa “bu şehir nasıl yaşıyor, var oluyor?” sorusuna neredeyse hiçbirinde yanıt yok, Kemal Tahir gibi örnekleri tenzih ederek söylüyorum. (…)
31. Bölüm’ün yayın tarihine/saatine ilişkin bilgiler/güncellemeler/değişiklikler için lütfen sosyal medya hesaplarımızı takip ediniz. (instagram: @evvelfanzin twitter: @calmayan)
Fenerbahçe Kulübü Başkan Vekili Erol Bilecik’in kulüp başkanı Ali Koç’a attığı e-posta ifşa olurken, Bilecik’in ifadeleri büyük ses getirdi. Gazeteci Feridun Niğdelioğlu’nun kendisine ait sosyal medya hesabından yayımladığı e-postada eski başkan Aziz Yıldırım’a yönelik hakaret içeren kelimeler dikkat çekti. Söz konusu e-postada Bilecik, Koç’un zarar görmemesi için sonraki genel kurulda affını isteyeceğini belirtirken “Seçim tarihinden bir önceki gece yarısına kadar, sizi yeniden başkan yapmak için olağanüstü bir çalışmanın içerisinde olmak istiyorum” dedi.
Bilecik’in ayrıca eski başkan Aziz Yıldırım için “Aynı ikinci seçimde bu Aziz efendiyi sandığa gömdüğümüz çalışma gibi… Ki bu defa benim net motivasyonum misli misli fazlasını yapacağımız şekilde. Özellikle de bu seçimde sizin Aziz efendiyi üçüncü kez sandığa ve tarihe gömmeniz için elimden geleni değil, elimden gelenin bin katı fazlasını yapacağıma söz veriyorum”ifadelerini kullandı. Erol Bilecik ayrıca genel kurul öncesi sıra dışı değişiklikler yapılması gerektiğini belirterek mevcut yönetim kurulundan en az 10 kişinin değişmesini tavsiye etti.
Erol Bilecik mektubunda, AK Parti, MHP, CHP’nin tabanlarına seslenecek profilleri oluşturabilecek yeni 4-5 kişilik yönetim kurulu üyesi bulunması gerektiğinin altını çizerken, Sadettin Saran, Ferit Şahenk, Murat Ülker, Hamdi Ulukaya gibi heyecan yaratacak isimlerin ve de Volkan Demirel, Emre Belözoğlu, Tuncay Şanlı, Oğuz Çetin, Eda Erdem gibi sembol sporcuların bazılarının yönetime alınmasının faydalı olacağına dair görüş bildirdi. Bilecik ayrıca camiaya şampiyonluk sözü verilmesi gerektiğini kaydetti. (…)
“Denizcilik tarihimize adını altın harflerle yazdıran Sadun-Oda Boro çifti 1965’yılı İstanbul Caddebostan semtinden demir alıp dünya seyahatine başlayalı iki yıl on ay 5 gün geçmişti. Hürriyet gazetesinin sponsorluğunda düzenli olarak Kısmet yelkenlisine ayrılan köşeden seslenirlerdi tüm takipçilerine. Sadun-Oda Boro çifti bu zorlu yolculuğa, salacakta dönemin ünlü tekne yapımcısı Athar Beşpınar’ın ellerinde hayat bulan Kısmet adını verdikleri 10.30 metre boyunda Baş-kıç bir formlu tamamı ahşap bir tekne ile çıkmışlardı. İlk kez Türk Sancağı taşıyan bir tekne dünya denizlerinde boy göstermişti onların sayesinde. Kısmet’den gelen haberler anavatandan merakla ve ilgiyle izleniyordu. (…)”
Fenerbahçe başkan adayı Mahmut Uslu Sözcü’ye önemli açıklamalarda bulundu. Ali Koç’a seslenen Uslu, “7 senedir şampiyon olamadın. Sen yapamadın beceremedin, imza toplanıyor, imza sürecini bekleme, hemen olağanüstü genel kurula git. Kulübü bitirdin, çocuklar ağlıyor.” dedi.
Mahmut Uslu’nun açıklamaları şu şekilde: “Kulüpte ne kadar imza olduğunu bilmiyoruz. Onları öğrenmemiz gerekiyor, ama bilgi vermiyorlar. Bize göre olağanüstü genel kurula gidilmesi için imza sayısı tamam. Ali Koç’a çağrım imza ile gitme, bir an önce olağanüstü genel kurul kararı al. İmzalar toplanmaya devam ediyor, bayramdan önce bayramdan sonra farketmez. Ben seçime gitmelerini bekliyordum, ama gitmediler. Eylül ayında olmasında ısrar ediyorlar. Biz de hemen olmasını istiyoruz. Taraftarlarla ve kongre üyelerinin büyük bir bölümüyle diyaloğu kalmayan bir başkanın görevde kalmaması gerekir.”
ALİ KOÇ’UN BAŞARILI BİR TRANSFER POLİTİKASI YOK
“Kadromuz çok iyi diyor, ancak bu takıma en az 7-8 tane transfer lazım. Her mevkiye transfer yapılması gerekiyor. Ali Koç’un daha önce yaptığı transferler ortada, başarılı bir transfer politikası yok. Mevcut yönetimin doğru bir transfer politikası uygulayacaklarına dair güvenim yok. Daha önce yaptığı transferlerin performansı ortada. Kongre üyeleri de inanmadığı için kongre için imza topluyor.”
ALİ KOÇ GİDERSE FENERBAHÇE BATAR DİYORLAR, FENERBAHÇE HİÇBİR ZAMAN BATMAZ, SONSUZA KADAR YAŞAYACAK BİR ÇINARDIR
“Ali Koç giderse F.Bahçe batar diyorlar. Fenerbahçe hiçbir zaman batmaz. Fenerbahçe öyle bir çınar ki 108 yıllık bir çınar ve bu çınar sonsuza kadar yaşayacak. Bu kulübün başkanı 27 Mayıslar gördü, 3 Temmuz gördü, hiçbir şey olmadı. Ali Koç olmazsa Fenerbahçe batar imajını bilerek yapıyorlar. F.Bahçe Ali Koç’a muhtaç değildir. “
“Batık kulüp aldık diyorlar. Aziz Yıldırım ve ekibinin Murat Ülker’in de katkısının da olduğu araziler var. Ataşehir’deki arazi, Kenan Evren Lisesi arazi, Fenerbahçe Koleji’nin ve diğer arsalar duruyor. Göreve gelirken ‘Bizim ana işimiz spor, biz gayrimenkul şirketi değiliz’ diyordu, şimdi Aziz Yıldırım döneminde kulübe kazandırılan arazileri satacaklar ya da anlaşma yapacaklar borçları kapattık diyecekler. Kendi yönetimlerinde kulübe bir çivi bile çakmadılar. Ali Koç, 7 yılda bir tane dikili ağacın yok, hiçbir şey yapmadın.”
BATIK KULÜP DEĞİL SEN BİR SERVETİN ÜZERİNE GELDİN
“Ali Koç, sen bir servetin üzerine geldin. Batık kulüp aldık diyorsun, şu anda borçları ödemek için sattığın arazileri ve proje gerçekleştirdiğin arazileri kim kulübe kazandırdı. 7 yılda neden bu arazileri değerlendirmedin.”
İMZA VERMEKTEN ÇEKİNMEYİN, İMZA VERİN
“Kimsenin imza vermekten çekinmemesi lazım. İmza veren kongre üyelerine teşekkür ediyorum. İmza vermeyenlere de imza vermelerini tavsiye ediyorum. Eğer yönetimden memnunsanız vermeyin ama memnun değilseniz olağanüstü genel kurul için imza verin. İmza süreci kendiliğinden başladı, hiç kimse kongre üyelerine imza verin demedi. Asıl kıymetli olan bu.”
KUTUPLAŞMAYI ONLAR ÇOK SEVİYORLAR, ONLAR BUNLAR DİYEREK CAMİAYI BÖLDÜLER
“Kutuplaşmayı onlar çok seviyorlar. Onlar bunlar Azizci diyor, öbürü başka bir şey diyor, camiayı kutuplaştırdılar. Biz bugüne kadar böyle bir şey yaşamadık. Şu anda başkan adayı olarak ortaya çıkan isimler kendisi de dahil hepsi zamanında Aziz Yıldırım’ın yönetiminde görev almış isimler. Aziz Yıldırım kulübe tesisler kazandırmış, olayları iyi analiz etmiş ve 3 Temmuz gibi bir süreçte kulübü ayakta tutmuş.”
20 BİN İMZA SAYISINA ULAŞMAMIZ LAZIM
“7 yıl beklemiş insanlar, sabretmişler ama artık yeter demiş ve 2-3 tane başkan adayı çıkmış. Ama şu anda teveccüh Aziz Yıldırım’a doğru dönmüş durumda. Aziz Yıldırım da 16 bin 464 artı 1 fazla imza olursa adayım dedi. Şimdi bu imza sayısına hatta 20 bin imza sayısına ulaşmamız lazım. Bu imza işi bitmez devam eder. Bu imza sayısına ulaşılacağına inanıyorum.”
AZİZ YILDIRIM BİZİM LİDERİMİZ, DESTEĞİMİZ TAMAMEN ONA OLACAKTIR
“Aziz Yıldırım bizim liderimiz. Kongre üyeleri Aziz Yıldırım’ın istediği imza sayısını yerine getirirse tabii ki Aziz Yıldırım tek aday olur. Önemli olan aday değil, birlikteliği sağlayan bir sistem olacak. Aziz Yıldırım büyük bir teveccüh görüyor, taraftar da kongre üyeleri de Aziz Yıldırım’a gel diyorlar. Tamamen desteğimiz Aziz Yıldırım’a olacaktır.”
EYLÜL AYINDA YAPARSAM KİMSE KARŞIMA ÇIKMAZ DİYE DÜŞÜNMESİN
“Yönetimin Eylül ayında ısrar etmesinin nedeni kendileri transfer yapmaya çalışıyorlar. Genel kurul Eylül ayında da olsa biz seçimlere gireceğiz. Kendisi de bilsin bunu. Ben Eylül’de olağanüstü genel kurul yaparım kimse karşıma çıkamaz diye düşünmesin. Her halükarda karşısına çıkacağız.”
BİZ GÖREVE GELİRSEK ONLAR GİBİ YAPMAYACAĞIZ, CAMİADA BİRLİKTELİĞİ SAĞLAYACAĞIZ
“Bu ekip yönetime geldiği takdirde onlar gibi yapmayacağız, onlar bunlar demeyeceğiz. Tek Fenerbahçe diyeceğiz. Fenerbahçe camiada birlik ve beraberlik sağlanmadıkça başarıya ulaşamaz. Bizim her halikürda birlikteliğimizi sağlamalıyız. Birlikteliğimizi sağlarsak bizim karşımızda kimse duramaz.”
BİZ FENERBAHÇE’YE VERENLERDENİZ
“Fenerbahçe’den alanlar var, Fenerbahçe’ye verenler var. Biz Fenerbahçe’ye verenlerdeniz. Bizde cesaret var, bizde tecrübe var.”
